Amaç

Nörolojik bozukluklar her yaş grubunda meydana gelebilmektedir ve farklı yaş gruplarında farklı yaygınlığına sahiptir. Bu hastalıklara bağlı olarak her yaşta iletişim başta olmak üzere, beslenme-yutma bozukluklarını da içeren birçok klinik durum ortaya çıkmakta ve bu sorunlar hastalar, aileler ve bakım verenler üzerinde önemli ölçüde yük oluşturarak bireylerin yaşam kalitelerini etkilemektedir (Nasios vd., 2022). Nörolojik bozukluklar arasında dejeneratif hastalıklar (Parkinson hastalığı, demans, amyotrofik lateral skleroz, huntington hastalığı vd.), demiyelinizan hastalıklar (multipl skleroz, Gullian barre vd.), toksik metabolik hastalıklar (Wilson hastalığı vd.), neoplastik hastalıklar, travma, vasküler hastalıklar (inme vd.) yer almaktadır (Duffy, 2013, ss. 71-75).

İletişim sözel ve sözel olmayan yöntemleri içeren şemsiye bir terim olup; dil, konuşma ve bilişsel iletişimi içermektedir.İletişimin bu alt tiplerinin nörolojik bozukluklarda etkilenmesi öngörülmekte ve bu durum nörojenik iletişim bozuklukları adı altında incelenmektedir. Nörojenik iletişim bozuklukları; nörolojik konuşma bozuklukları (motor konuşma bozuklukları: dizartri ve apraksi), nörojenik kekemelik, nörojenik dil (afazi) ve bilişsel-iletişimsel bozukluklarından oluşmaktadır (Duffy, 2013, ss. 26). Bu sınıflandırmada vokal fold paralizisi ve spazmodik disfoni gibi ses bozuklukları dizartri tiplerine dahil edilmiştir (Duffy, 2013, ss. 23). Nörojenik iletişim ve yutma bozukluklarından en sık görülen tipi dizartridir (Duffy, 2013, ss. 23; Jani ve Gore, 2014). Bunu disfaji ve afazi izlemektedir (Jani ve Gore, 2014).

İletişim ve yutma bozukluklarının yönetimi için farmakolojik yöntemler mevcut değildir. Bozuklukların değerlendirme ve müdahalesinde dil ve konuşma terapistleri, nörologları, kulak burun boğaz hekimleri gibi multidisipliner ekip yaklaşımlarının önemi vurgulanmaktadır (Nasios vd., 2022).Dil ve konuşma terapistlerinin nörojenik bozukluklarda çalışması, bireylerin iletişim becerilerini geliştirmelerine, dil ve konuşma becerilerini iyileştirmelerine, yutma güvenliğini sağlamalarına ve yaşam kalitelerini arttırmalarına yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda, terapistler bireylere ve ailelere destek ve danışmanlık sunarak, nörojenik bozukluklarla başa çıkma sürecinde önemli bir rol oynamaktadırlar. Dil ve konuşma terapistlerine nörojenik bozuklukların eğitiminin verilmesi, etkin ve bireyselleştirilmiş müdahalelerin oluşturulmasını ve danışmanlık yapmasını sağlamaktadır.

Ülkemizde dil ve konuşma terapistlerinin nörojenik iletişim ve yutma bozuklukları ile ilgili algı ve tutumlarına yönelik yapılan çalışmalarda mezun terapistlerin nörolojik hastalıklar ve ilişkili bozukluklara dair bilgi düzeylerinin, farkındalıklarının ve özgüvenlerinin yetersiz olduğu görülmüştür (Parlak ve Köse 2023, Gölaç vd. 2022). Planlanan bu etkinlik kapsamında farklı üniversitelerin Dil ve Konuşma Terapisi lisans programındaki 4. sınıf öğrencilerin ve mezun terapistlerin, alanında uzman farklı eğitmenlerden nörojenik hastalıklarda yaygın olarak görülen nörojenik iletişim ve yutma bozukluklarına dair çeşitli yaklaşım ve bakış açılarını görmeleri, farkındalık ve uzmanlıklarını geliştirmeleri amaçlanmaktadır. Eğitimin başarı ile gerçekleşmesi sonucunda bu alanda çalışan dil ve konuşma terapistlerinin artması ve alandaki boşluğun giderilmesi öngörülmektedir. Böylelikle nörojenik iletişim ve yutma bozuklukları olan danışanların  erken dönemden itibaren biliş, dil, konuşma, ses ve yutma becerilerinin değerlendirilip terapiye başlanması sağlanabilir, kişilerin bağımsızlık düzeyleri ve yaşam kaliteleri artabilir.